Kamionek, Grochów, Saska Kępa

Nazwa Praga Południe po raz pierwszy pojawia się na mapie Warszawy w roku 1928. Tak bowiem nazwano jeden z okręgów istniejącego w okresie międzywojennym starostwa grodzkiego Warszawa Praga. Po II wojnie władze PRL dokonując nowego podziału administracyjnego Warszawy podzieliły teren prawobrzeżnej Stolicy na Pragę Północ i Pragę Południe.Dzisiejsza Praga Południe obejmuje obszar dawnych samodzielnych jednostek administracyjnych takich jak Skaryszew, Kamionek, Grochów, Saska Kępa, Gocław i Gocławek.  Są to historyczne osady, znacznie starsze od samej Warszawy, które wiele od siebie różniło choć leżały po sąsiedzku.

Kamionek (Kamion, Kamień) powstał prawdopodobnie na przełomie XI i XIIw. Tereny, na których był położony należały do biskupstwa płockiego, później w 1780 zostały wykupione przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Osada rozciągała się na obszarze między obecną ulicą Ząbkowską i Podskarbińską. Z czasem wyodrębniły się z niej samodzielne osady: Targowe i Skaryszew. Wieś Kamionek obsługiwała przeprawę wiślaną do Solca, gdzie w porcie rzecznym cumowały barki z solą. Na przełomie XIII i XIVw powstała parafia kamionkowska sięgająca aż po Bródno i Targówek. Wówczas to wzniesiono drewniany kościół, przy którym założono cmentarz. Dziś w miejscu dawnej świątyni stoi Konkatedra Matki Boskiej Zwycięskiej, wokół której zachowała się najstarsza warszawska nekropolia.kamionek cmentarz

W 1573r na polach Kamiona odbyła się pierwsza wolna elekcja. To tu wybrano króla Henryka Walezego a później w 1733r Augusta III Sasa.

Nazwa wsi Grochów (Grochowo) pojawia się w XIIw. Podobnie jak Kamion należała do biskupów płockich. Wieś bardzo ucierpiała w czasie bitwy ze Szwedami w 1556r, co znacznie spowolniło jej późniejszy rozwój.

Widoczne zmiany zachodzą na terenie Grochowa w XIXw. Właśnie tędy biegła szosa brzeska, której brukowanie ukończono w 1823r. Na pamiątkę tego przedsięwzięcia dwa lata później odsłonięto żeliwny obelisk, znajdujący sie przy obecnej ulicy Grochowskiej i zwany potocznie Pomnikiem Pracy. OLYMPUS DIGITAL CAMERAWzdłuż nowego traktu powstają wówczas liczne manufaktury (sukiennicze, tkackie, tytoniowe, fabryka mydła i świec, farbiarnie i pralnie) oraz zabudowa mieszkalna, głównie parterowa w większości drewniana. W miejscu gdzie dziś wznosi się gmach Instytutu Weterynarii działał największy praski targ koni i bydła

W 1831r na Grochowie miała miejsce największa podczas powstania listopadowego bitwa – bitwa o Olszynkę Grochowską.

Saska Kępa początkowo nazywana Kępą Wiślaną, Kawczą, Solecką  była wyspą stanowiącą część lewobrzeżnego Solca. Teren nie był zamieszkany,  był gęsto zalesiony  i stanowił doskonały „magazyn” budulca. Stąd pozyskiwano wiklinę do wyplatania płotów, drewno do budowy grobli czy piach do umocnień i wałów. W XVIIw osiedlają się tu Holendrzy, szukający schronienia przed prześladowaniami religijnymi. W tym okresie tereny te zwane były Kępą Olenderską. Za panowania Augusta III Kępa stała się modnym miejscem na pikniki i zabawy. Właśnie z tego okresu wywodzi się jej obecna nazwa – Saska Kępa.

W XIXw Saska Kępa funkcjonuje już jako rekreacyjna wieś podmiejska. Pojawiają się tu pierwsze domy, karczmy i ogródki zabaw. Z czasem zwrócono uwagę na położenie tego terenu w sąsiedztwie centrum miasta i rozpoczęto jego regularną zabudowę. Rozwój Saskiej Kępy następuje po wybudowaniu Mostu Poniatowskiego w 1914r a już dwa lata później zostaje ona włączona w obszar Warszawy. W okresie międzywojnia powstaje tu zabudowa willowa i Saska Kępa zyskuje miano eleganckiej dzielnicy mieszkaniowej.saska_kepa_-_oleksik_sebstian_1

Nie przypadkowo przytoczyłam historię tych trzech osad wchodzących obecnie w skład Pragi Południe. Mam przed sobą wspaniały album „Przedwojenne Kamionek, Grochów, Saska Kępa – najpiękniejsze fotografie”. Jest to książka autorstwa znanego varsavianisty Pana Jarosława Zielińskiego, która właśnie ukazała się na rynku nakładem wydawnictwa RM. Poza obszernym  opisem historii właśnie tej części dzisiejszej Warszawy znajdziecie tu wiele niesamowitych fotografii obrazujących odrębność i rozwój Kamionka, Grochowa i Saskiej Kępy. Książka zabierze Was na wspaniały spacer  przedwojennymi ulicami i polnymi drogami tych dawnych osad.  A kiedy nastanie wiosna wyruszymy na realny spacer po miejscach tu zaprezentowanych. Tymczasem w długie zimowe wieczory proponuję lekturę i  unikatowe fotografie Grochowa, Kamionka i Saskiej Kępy. Naprawdę warto.Grochow okladka.indd

Advertisement

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s